Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΡΝΙΖΑΣ
Μία από της αρχαιότερες κορνίζες που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα χρονολογείται από τον 2ο αιώνα μ.Χ. σε ένα τάφο στην Χαουάρα της Αιγύπτου. Πρόκειται για ένα πορτραίτο φαγιούμ. Τόσο το πορτραίτο όσο και το ξύλινο πλαίσιο διατηρήθηκαν σε καλή κατάσταση εξαιτίας του κλίματος της περιοχής.
Στην αρχαία Αίγυπτο και στην αρχαία Ελλάδα συνηθιζόταν από τους καλλιτέχνες να περιβάλλουν-πλαισιώνουν τα επίπεδα πήλινα έργα και τις τοιχογραφίες με περιθώρια ώστε να διαχωρίζουν μεταξύ τους τις παραστάσεις.
κορνίζα και έργο ως ενιαίο στοιχείο
Συναντούμε τις πρώτες ξύλινες σκαλιστές κορνίζες κατά τον 12ο και 13ο αιώνα στην Ευρώπη. Αρχικά ο πίνακας και η κορνίζα ήταν ενιαίο κομμάτι. Η τετράγωνη – συνήθως - περιοχή του έργου καλυπτόταν για να χαραχτεί και να φιλοτεχνηθεί η κορνίζα. Κατόπιν αφαιρούσαν το κάλυμμα και ο καλλιτέχνης ζωγράφιζε στο περιμετρικό πλαίσιο. Επειδή η μέθοδος αυτή ήταν δαπανηρή αναπτύχθηκε η μέθοδος της κατασκευής κορνιζών από καλούπι. Κατόπιν προσάρμοζαν τα κομμάτια της κορνίζας στις πλευρές του έργου.
Τον 14ο και 15ο αιώνα η κορνίζα αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ακολουθώντας την εκκλησιαστική αρχιτεκτονική. Κορνίζες στο εσωτερικό των ναών διακοσμημένες με αρχιτεκτονικά στοιχεία, αναπαριστούσαν τις προσόψεις μεγάλων καθεδρικών ναών.
Κατά την διάρκεια της ιταλικής αναγέννησης οι μεγάλες οικογένειες έβγαλαν την κορνίζα από την εκκλησία. Πλούσιοι ευγενείς, όπως οι Μέδικοι, έφεραν την τέχνη και τις κορνίζες στα σπίτια τους δια μέσου κυρίως της ζωγραφικής πορτραίτων. Αυτό προσδιόρισε την έννοια του μεταφερόμενου έργου.
Κατά τη βασιλεία του Φραγκίσκου του 1ου, του πρώτου γάλλου αναγεννησιακού μονάρχη, διαμορφώθηκε τάση στη ζωγραφική με την απεικόνιση στιγμών της καθημερινής ζωής, με αποτέλεσμα να αποκτήσουν αξία η σημασία και τα στιλ της κορνίζας. Πολλοί κατασκευαστές πήγαν για αυτό τον λόγο στη Γαλλία από την Ιταλία. Οι κορνίζες έγιναν αντικείμενο κατασκευής από ξυλουργούς και ειδικούς τεχνίτες, αντί από καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες όπως στο παρελθόν.
Αργότερα στις αρχές του 17ου αιώνα κατά την βασιλεία του Λουδοβίκου 13ου η επιρροή της αυλής διαμόρφωσε ακόμα περισσότερο το στιλ της κορνίζας. Οι κορνίζες έγιναν λεπτότερες από τις παλαιότερες ιταλικές με χαρακτηριστικό τα συνεχή μοτίβα της τεχνοτροπίας egg-and-dart, ανθοστόλιστα με περίτεχνα ανάγλυφα στις γωνίες. Αυτό προετοίμασε την έλευση του Baroque, όπου οι Ισπανικές, Φλαμανδικές και Ιταλικές επιρροές παρήγαγαν ένα ιδιόμορφο στιλ προερχόμενο από μείξη και ανταλλαγή καλλιτεχνικών χαρακτηριστικών. Ιδιαίτερα στις Κάτω Χώρες όπου στα ζωγραφικά έργα κυριαρχούσαν πολλές τεχνικές, μεταξύ των οποίων και η προοπτική, η κορνίζα έπαιζε ιδιαίτερο ρόλο στη θεώρηση του πίνακα.
Επί βασιλείας Λουδοβίκου 16ου (18ος αιώνας) ο ρόλος του τεχνίτη παραχώρησε σιγά σιγά τη θέση του σε αυτήν του καλλιτέχνη κορνιζοποιού. Οι κυριότεροι δημιουργοί εκείνης της περιόδου, όπως ο Etienne Louis Infroit και ο Jean Cherin, που υπέγραφαν στα έργα τους δίνοντάς τους ξεχωριστή αξία.
Κατά τα μέσα του 17ου έως τα μέσα του 18ου αιώνα αντίστοιχη ανάπτυξη καταγράφεται και στη Μεγάλη Βρετανία. Εδραιώθηκαν τεχνοτροπίες βασισμένες σε νέες απόψεις, κύριοι εκφραστές των οποίων ήταν ο Grinling Gibbons και ο Thomas Chippendale. Ο Grinling Gibbons θεωρείται ο σπουδαιότερος βρετανός καλλιτέχνης κορνίζας, παρόλο που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Rotterdam. Χαρακτηρίζεται ως «ξυλογλύπτης» (woodcarver). Συνεργαζόμενος με τον μεγαλύτερο αρχιτέκτονα της εποχής, τον Christopher Wren, προσέδωσε στην κορνίζα νέες κατασκευαστικές κατευθύνσεις όσον αφορά τα υλικά που χρησιμοποιούσε (ξύλο, γύψος και ασβέστης) και έντονα διακοσμητικό χαρακτήρα λόγω των θεμάτων (φύση με συνθέσεις που κυριαρχούσαν φύλλα, άνθη, φρούτα, πουλιά, ψάρια) που απέδιδε.
Στις αρχές της σύγχρονης ιστορίας (αρχές 19ου αιώνα) το στιλ της κορνίζας επηρεάζεται από τον Νεοκλασικισμό. Η αφορμή αυτής της εξέλιξης αποδίδεται στην εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Η αρχαιοαιγυπτιακή επίδραση ελαφραίνει τη διακόσμηση της κορνίζας η οποία βασίζεται πια σε αυστηρές γραμμές και σχέδια που παριστάνουν ανατολικά σύμβολα, φύλλα λωτού, φοίνικες κ.α. (Αυτοκρατορικό στιλ).
Στα μέσα του 19ου αιώνα οι Ιμπρεσιονιστές διαμόρφωσαν τάση στη χρησιμοποίηση της κλασσικής κορνίζας. Θεωρούσαν ότι ήταν ένας εύλογος τρόπος προβολής του έργου και της αξίας του.
Στην Αμερική το στιλ της κορνίζας ήταν απλούστερο από το Ευρωπαϊκό. Βασισμένο σε ευρωπαϊκά σχέδια και μοτίβα κυρίως σε ξύλο, δημιουργήθηκε το αναγνωρίσιμο αμερικανικό ύφος.
Στα χρόνια μας, το υποχρεωτικό στιλ έχει πάψει να υπάρχει. Η σύγχρονη αισθητική υπαγορεύει ελευθερία επιλογών και κινήσεων. Την ελευθερία των επιλογών επηρεάζει πια η παράμετρος της ασφάλειας και διατήρησης του έργου. Η τεχνολογία έχει προσφέρει και σε αυτό τον τομέα. Πληθώρα υλικών, τεχνικών, βαθμίδες προδιαγραφών και πρωτοκόλλων έχουν μεταλλάξει την απλή έννοια της κορνίζας – κάδρο σε ένα ιδιαίτερο συνδυασμό αισθητικής και διαδικασίας διαχρονικής διατήρησης του έργου, που είναι αντικείμενο των ειδικών.
